Kijk naar wie de mensen op het schild hijsen. Je denkt die ene mens te zien, maar die zie je niet, hoe fel de schijnwerpers ook schijnen. Je ziet een masker, een keurslijf, een travestie – altijd. Wie je echt leert kennen, dat zijn de mensen die het schild dragen. De mensen die applaudisseren, juichen, joelen. De handen zijn weer schraal, de kelen zijn weer schor. De man, pardon vrouw op het schild heet ditmaal Bruce Jenner, pardon, Caitlyn – zelf maakt hij, pardon zij, die vergissing ook nog steeds. Het schild is de cover van de Vanity Fair, plus een 22 pagina’s tellende cover story. Een man die vrouw werd! Wat dapper! You go, girl! Wie niet meeklapt is vast een right-wing bigot.
Caitlyn Jenner op de cover van de Vanity Fair.
Nee, ik doe niet mee, sorry. Ik klap niet voor Caitlyn. Ik vind het bovenal een treurig verhaal. Van iemand met een kort maar krachtige carrière in die ongezonde, overspannen wereld van de topsport, om vervolgens een troosteloos bestaan te leiden als all-round celebrity, bekend omwille van de bekendheid, eeuwige vergane glorie, een schaduw van zichzelf, een schim in de schijnwerkelijkheid van reality shows en jolige praatprogramma’s. Een verhaal van iemand die nota bene zelf zegt in een leugen te leven, leeg te zijn van binnen. En dan nu, een relaas van hormoonbehandelingen en urenlange operaties. Ongetwijfeld betaald van de televisierechten van het nieuwe docudrama dat reeds in de maak is. De naam van het blad dat nu als eerste scoort met het verhaal spreekt boekdelen; een kermis van ijdelheden, dat is deze hele hype inderdaad.
Begrijp me goed: ik wil over Caitlyn Jenner niet oordelen. Dat is niet aan mij. Ik pretendeer de mens op het schild niet te kennen. Ik weet niet eens of het een man of een vrouw is, laat staan dat ik weet wat er in hem/haar omgaat. Wat heb ik te vinden van andermans keuzes, andermans worstelingen, andermans verdriet? Maar datzelfde geldt dan toch ook voor alle mensen die Jenner nu niets dan lof toezwaaien: waarop baseren jullie dan je positieve oordeel? Welk recht hebben jullie om deze ingrijpende keuze aan te moedigen?
Ik vind het gedweep met Jenner bevreemdend, om niet te zeggen angstaanjagend. De diepe, existentiële verwarring waar deze persoon aan lijdt is betaald door joelende sportfanaten en argeloos zappende televisiekijkers, door toegangskaartjes en reclamegelden. En nu wordt het resultaat van die verwarring massaal aangemoedigd als oplossing voor die verwarring… Is dat niet raar?
Wat wij bovenal leren over de mensen die het schild dragen, is dat zij een magisch soort maakbaarheidsgeloof aanhangen. Jij hebt allerlei problemen, die zijn eigenlijk allemaal terug te voeren op het ‘feit’ dat je in een ‘verkeerd lichaam’ geboren bent, dus verander je geslacht maar, dan zijn al je problemen als bij toverslag voorbij. En alom klinkt het eigentijdse abacadabra van ‘word wie je bent!’ en ‘volg je gevoel!’.
In het Vanity Fair-artikel merkt één van de kinderen van Jenner veelzeggend op: “Ik heb goede hoop dat Caitlyn een beter persoon is dan Bruce.” En ook Jenner zelf suggereert dat: Caitlyn, zegt hij over zichzelf in de derde persoon, “liegt nergens over”. Waar is het kind dat opmerkt dat Keizer Jezelf-Zijn geen kleren aan heeft? Dat je misschien je geslacht kunt veranderen, maar dat je nog steeds je karakter, je verleden, je tekortkomingen met je meedraagt? Nee, voor deze tragische illusie van maakbaar geluk klap ik niet, ik betreur de man/vrouw op het schild. Die kermis der ijdelheden zal hoe dan ook een koude kermis blijken.